Lão nông than kh/óc trên tivi vì bị m/ất mùa khiến cả nước nghẹn ngào, sáng hôm sau thấy một bọc vàng treo trước cổng...
Ông Ba là một người nông dân thuần túy ở miền Tây. Sáu mươi tuổi đầu, suốt đời chỉ quen tay cày tay cuốc, chưa từng nghĩ tới chuyện rời xa mảnh ruộng. Mùa này ông trồng lúa, mà trời thì thất thường. Hạn hán kéo dài, rồi mưa dầm dập ngay lúc lúa trổ, sâu bệnh sinh sôi. Bao nhiêu công sức, vốn liếng, phân bón, thuốc thang… coi như đổ sông.
Mấy đứa con lên thành phố làm công nhân, thỉnh thoảng mới gọi điện. Có đứa khuyên bán đất nghỉ ngơi, nhưng ông lắc đầu. “Còn cái ruộng là còn đường sống.” Giờ thì đất vẫn còn, mà mùa thì mất.
Tối hôm đó, ông ngồi một mình ngoài hiên, nhìn ra cánh đồng. Gió thổi xào xạc mà nghe nghẹn ngang cổ. Ông không sợ đói, mà sợ cái cảm giác bất lực. Sợ một ngày chính ông phải ngửa tay xin giúp, như mấy mảnh đời trên tivi. Ông ghét bị thương hại. Cả đời giúp người, ông chỉ mong giữ được chút tự trọng.
Khoảng gần 10 giờ, ông vào nhà, tắt đèn đi ngủ. Cũng chẳng thiết ăn cơm. Cứ nằm xoay qua xoay lại, rồi mệt quá thiếp đi.
Sáng hôm sau, như thói quen, ông dậy sớm ra mở cổng. Cánh cổng sắt vừa kêu “két” một tiếng, ông khựng lại.
Ngay trước mặt, treo trên thanh ngang cổng, là một túi vải nhỏ. Màu nâu sậm, buộc dây gọn ghẽ. Có mảnh giấy gài phía ngoài, viết tay bằng nét chữ cứng cáp: “Gửi ông. Trả nghĩa.”
Ông Ba ngẩn người, lật đật mang túi vào nhà. Đặt lên bàn, ông chậm rãi mở ra. Bên trong là những miếng vàng SJC được xếp ngay ngắn, còn nguyên tem. Tay ông run lên. Không phải vì tham, mà vì bất ngờ. Một người nông dân sống cần kiệm, cả đời chưa bao giờ đụng tới một lượng vàng. Giờ có gần chục lượng vàng trước mặt, ông chỉ biết trân trân nhìn.
Lát sau, ông như sực nhớ điều gì. Con trai ông, thằng Tín, mới về gắn cho ông cái camera an ninh hồi đầu mùa, sợ trộm vào lấy máy bơm nước. Ông mở điện thoại, vào ứng dụng. Tua lại camera gắn trước cổng.
Video quay rõ ràng. Ba giờ mười lăm sáng. Một người đàn ông mặc áo khoác tối màu, đội nón lưỡi trai, đeo khẩu trang, bước tới. Anh ta nhìn quanh, móc túi vải ra khỏi ba lô, treo lên cổng, rồi đứng nhìn vào nhà một lúc. Rồi… anh ta tháo khẩu trang.
Ông Ba sững người.
Gương mặt đó, ông không thể quên. Mười mấy năm trước, giữa mùa lũ, ông thấy một thanh niên trẻ nằm co ro dưới gốc tre gần ruộng nhà mình. Gầy nhom, đói lả, mặt mày bầm tím. Ông cõng về, cho ăn cháo, rửa vết thương, cho ngủ một tuần. Hỏi thì chỉ biết tên là Tư, không nhà, không người thân. Sau đó, Tư đi, để lại mỗi lời cảm ơn vụng về.
Giờ thì Tư đã khác. Mặt sáng sủa, đầy đặn, mặc đồ tử tế, nhìn cũng thành đạt. Vậy mà vẫn nhớ ông. Thấy ông lên tivi – đoạn phóng sự ngắn chiếu trên đài địa phương, nói về một nông dân mất mùa, nguy cơ trắng tay – rồi lặn lội quay về, âm thầm trả ơn.
Ông Ba tắt màn hình. Ngồi lặng người một lúc lâu.
Không ai nói một lời, nhưng tất cả đã rõ ràng.
Người trong xóm hay tin ông Ba có “người bí ẩn tặng vàng” thì xì xầm, kẻ tin người nghi. Có người còn đùa: “Chắc hồi xưa ông cứu mạng đại gia!”
Ông chỉ cười. “Tôi chỉ giúp người lúc họ khổ. Giờ họ giúp lại, cũng là lẽ thường.”
Một tuần sau, có người gửi bưu điện một lá thư. Không có tên người nhận, chỉ ghi: “Gửi ông Ba, ấp Bình Hòa.”
Trong thư, viết tay:
“Con năm xưa đói khát, ông cưu mang. Không ai tin một người nghèo lại sẵn lòng giúp đỡ mà không cần gì. Nhưng chính ông cho con biết lòng tốt thật sự là gì. Nhờ vậy, con sống khác. Làm ăn được, con chưa bao giờ quên món nợ đó. Hôm nay trả được phần nào. Mong ông mạnh khỏe, còn ruộng thì còn đời sống.
– Tư”
Ông Ba đọc xong, gấp thư lại, bỏ vào hộp thiếc cũ ông dùng để giữ những thứ quan trọng nhất: tấm hình vợ ông hồi trẻ, bằng khen của con trai, và giờ là lá thư này.
Ông không dùng vàng để xây nhà hay mua xe. Ông vẫn đi chiếc xe đạp cũ, vẫn đội nón lá ra đồng. Nhưng năm sau, ruộng ông có hệ thống tưới mới, phân bón tốt hơn, giống lúa chọn kỹ hơn. Ông cười hiền: “Tư giúp một lần, tôi trồng ba mùa là trả đủ.”
Một món quà, không chỉ là vàng – mà là một sự tiếp nối. Của lòng tốt, của nhân nghĩa, của thứ mà ông Ba gọi là “cái lãi lớn nhất đời người”.
