Đi làm về, mẹ chồng bưng ra nửa đĩa đậu đũa nói "để phần con". Tôi vừa cầm đũa thì nhớ câu mẹ ruột từng dặn và ngay khoảnh khắc ấy, tay tôi run bắn. Những gì diễn ra sau đó khiến cả nhà chồng c/hết lặng.
Tôi về đến cổng lúc gần bảy giờ tối. Gió đầu hè thổi vào mặt nóng ran, và người tôi mệt rã rời sau cả ngày vật lộn với bảng báo cáo. Vừa mở cửa, mùi cơm nóng, mùi canh rau tập tễnh và mùi đậu đũa xào tỏi phảng phất đã chạm vào mũi.
Tôi giật mình. Căn bếp sáng đèn. Có tiếng xào, tiếng lách cách.
Mẹ chồng đang đứng đó.
Tôi bối rối cởi giày, bước vào:
“Ơ… mẹ nấu cơm ạ?”
Bà quay lại, nụ cười hiền nhưng đôi mắt hơi sâu:
“Không nấu thì ai nấu? Chồng con còn đang làm tăng ca.”
Tôi càng áy náy:
“Dạ… nhưng con đâu dám để mẹ làm một mình ạ…”
“Không sao. Mẹ già rồi nhưng vẫn làm được. Con đi tắm đi rồi ra ăn. Mẹ sắp xong rồi.”
Giọng bà nhẹ như gió, lại có chút trìu mến khiến tôi bất giác thấy mình… được quan tâm. Mẹ chồng tôi vốn không phải kiểu người dịu dàng. Bà nghiêm. Khó gần. Nhiều năm chung sống, tôi giữ lễ, bà giữ khoảng cách. Nói thương thì chắc chưa đến, nhưng ghét thì chắc không.
Thế mà hôm nay, bà nấu cơm cho tôi.
Tôi đi tắm nhanh, tóc còn đọng nước đã bước ra bàn ăn. Trên bàn là mâm cơm giản dị: canh rau cải, trứng chiên hành, cá kho tóp mỡ… và đặc biệt là nửa đĩa đậu đũa xào tỏi, đặt ngay trước chỗ ngồi của tôi.
Mẹ chồng đặt bát xuống:
“Mẹ biết con thích ăn đậu đũa xào. Nên mẹ để riêng phần này cho con.”
Tôi hơi ngạc nhiên:
“Ơ… sao mẹ biết ạ? Con có nói lúc nào đâu?”
Bà chỉ cười:
“Quan sát là biết. Ở đây có ai mê món này ngoài con đâu?”
Tôi cầm đôi đũa lên. Nửa đĩa đậu đũa, tỏi phi vàng thơm lừng. Thật sự quá đúng ý tôi — tôi luôn thích món này từ nhỏ, nhưng ít khi làm vì chồng không thích đậu đũa, bảo ăn dai mệt miệng.
Đang định gắp lên miệng thì một câu nói của mẹ ruột ngày xưa như từ đáy não trồi lên, đập thẳng vào tim tôi:
“Đừng bao giờ ăn món gì ai đó để riêng cho con. Nhất là mẹ chồng.”
Đũa tôi khựng lại. Tay run nhẹ.
Tôi nhớ như vết cắt.
Ngày tôi lấy chồng, buổi tối trước khi về nhà chồng, mẹ ruột ngồi trên giường ôm tay tôi. Ánh mắt mẹ khi ấy buồn và lo sợ.
Mẹ bảo:
“Mẹ không ghét mẹ chồng con. Mẹ chỉ sợ con ngây thơ quá. Đàn bà trong nhà chồng… có khi thương, nhưng cũng có khi giấu điều gì đó. Nếu ai chuẩn bị phần riêng cho con, nhất là đồ ăn, đừng ăn liền. Phải để ý xem họ có ý gì.”
Tôi đã từng bật cười phản đối:
“Mẹ ơi, thời nào rồi? Ai lại làm chuyện xấu với dâu?”
Mẹ chỉ thở dài:
“Thời nào cũng có con à… Mẹ từng thấy rồi.”
Vẻ mặt mẹ hôm đó khiến tôi lạnh người — như bà đang nhớ lại chuyện gì đó không dám kể ra.
Đũa tôi vẫn lơ lửng giữa không trung.
Mẹ chồng ngồi xuống đối diện, rót chén nước.
“Sao không ăn đi con?”
Tôi cố cười:
“Dạ… con… con thấy món này thơm quá…”
“Ăn đi. Mẹ xào phần này cho con đó.”
Lời nói ấy làm tôi nổi gai.
Tại sao bà lại chăm chút tôi đến mức xào riêng?
Sao trùng hợp đúng món tôi thích nhất — món mà bà chưa từng nấu trước mặt tôi?
Tôi khẽ đặt lại đôi đũa.
Mẹ chồng hơi cau mày:
“Không hợp khẩu vị à?”
“Dạ không… chỉ là con muốn rửa tay lại.”
Tôi đứng dậy, đi vào bồn rửa. Tay tôi run thật. Mặt nóng lên từng đợt.
Tôi đang nghi ngờ cái gì vậy?
Mẹ chồng xấu à? Bà tốt với mình thì mình lại sợ?
Nhưng câu nói năm nào của mẹ ruột cứ như con dao cùn cà sát vào trí óc tôi.
Khi tôi bước ra, mẹ chồng đang ăn cơm. Bà gắp miếng trứng cho tôi, như thể cố ý khiến tôi yên tâm.
“Con ăn đi.”
Tôi nhìn sang đĩa đậu đũa — vẫn y nguyên.
Bà không gắp lấy một miếng nào.
“Ơ… mẹ không ăn ạ?”
“Mẹ không thích ăn đậu đũa.”
Câu này khiến sống lưng tôi lạnh hẳn.
Nếu bà không thích, sao lại xào nhiều như vậy? Sao lại để riêng cho tôi? Sao lại chỉ nửa đĩa?
Tôi nuốt nước bọt, cố gắp một miếng cá kho thay thế.
Mẹ chồng nhìn tôi chăm chú.
Ánh mắt bà… có gì đó khó tả: không phải thương, không phải ép, mà giống như đang… đợi một phản ứng.
Như thể chuyện này rất quan trọng.
Ánh mắt đó khiến tôi càng không dám động vào món đậu đũa.
Tôi cảm thấy một nỗi sợ lạ lùng đang len lên cổ.
Cơm xong, tôi rửa bát. Mẹ chồng xách túi chuẩn bị về nhà riêng sát vách. Trước khi đi, bà nói:
“Mai mẹ qua sớm. Nhà con có việc.”
“Việc… việc gì ạ?”
Bà quay lưng, giọng mềm nhưng lạnh:
“Mai rồi biết.”
Cánh cửa khép lại.
Tôi rùng mình.
Là chuyện gì?
Liên quan đến tôi?
Liên quan đến món ăn vừa rồi?
Tôi run đến mức phải ngồi xuống ghế bếp.
Đêm đó, chồng về lúc gần mười giờ. Tôi kể chuyện mẹ chồng nấu cơm, kể món đậu đũa.
Anh cười:
“Thế là tốt quá còn gì. Mẹ anh mà nấu cơm cho vợ là quý lắm đấy.”
Tôi nói nhỏ:
“Nhưng… bà để nửa đĩa đậu đũa riêng cho em.”
“Ừ thì?”
“Bà bảo là để riêng cho em.”
Chồng nhíu mày:
“Ờ… thì bà thương em. Em sao vậy? Bộ sợ bị đầu độc?”
Câu nói ấy làm tôi bật thành tiếng:
“Không! Nhưng… mẹ ruột em từng dặn…”
“Từng dặn gì?”
Tôi kể câu dặn năm xưa. Chồng thở dài:
“Anh xin em. Đây là nhà anh, không phải phim. Mẹ anh không bao giờ làm điều xấu.”
Rồi anh đi tắm, bỏ tôi lại với mớ rối bời trong đầu.
Tôi không ngủ được.
Một nửa vì sợ.
Một nửa vì xấu hổ vì chính sự nghi ngờ của mình.
Sáng hôm sau, tôi vừa kịp pha ấm trà thì mẹ chồng bước sang, tay ôm một túi vải cũ.
“Con ra đây mẹ nói cái này.”
Giọng bà nghiêm.
Tim tôi đập mạnh.
Chúng tôi ngồi xuống bàn khách. Bà đặt túi vải xuống, mở ra — bên trong là một chiếc hộp gỗ màu nâu sậm, cũ lắm.
Bà đẩy về phía tôi.
“Đây là của con.”
Tôi sững sờ:
“Của… của con ạ? Gì… gì vậy mẹ?”
“Trong này là chuyện liên quan đến nhà chồng con. Con cần biết sự thật.”
Hai chân tôi lạnh toát.
Mẹ chồng mở nắp hộp.
Bên trong là… một quyển sổ khám bệnh.
Cũ, vàng ố, chạy từ những năm 1990.
Tôi lật ra. Tên người bệnh: Nguyễn Thị Lan.
Tôi ngẩng lên:
“Lan… là tên mẹ con…”
Mẹ chồng gật đầu:
“Đúng vậy. Đây là sổ khám bệnh của mẹ con.”
Tôi muốn hỏi trăm câu, nhưng cổ họng nghẹn lại.
Bà nói tiếp, chậm rãi:
“Ngày mẹ con mang thai con, mẹ con bị thiếu máu trầm trọng, bác sĩ yêu cầu kiêng tất cả các loại rau dây dài — nhất là đậu đũa.”
Tôi trợn mắt:
“Con… dị ứng đậu đũa ạ?”
“Không phải dị ứng. Nhưng nếu ăn quá nhiều, sẽ bị tụt huyết áp, chóng mặt, thậm chí ngất. Và chuyện này… chỉ có người trong gia đình con biết. Vì mẹ con giấu, sợ họ hàng bên ngoài nói này nói nọ.”
Tôi run run:
“Vậy… mẹ để riêng đĩa đậu đũa cho con… là…”
Mẹ chồng thở dài, nhìn thẳng vào tôi:
“Là để xem con có biết tự bảo vệ mình hay không.”
Tôi chết lặng.
Bà nói tiếp:
“Hôm qua mẹ xào riêng nửa đĩa — không quá nhiều — để xem con có nhận ra điều gì. Mẹ không hại con. Mẹ xào rất ít muối, ít tỏi. Nhưng mẹ muốn biết… con có thật sự nhớ mình là ai, và có biết đề phòng hay không.”
Tôi run tay:
“Nhưng… nhưng sao mẹ lại thử con… theo cách ấy?”
Bà hít một hơi sâu.
“Vì trước đây… một người dâu trong họ từng bị hại bằng cách ấy. Người ta bỏ thuốc mê vào phần ăn riêng. Mẹ con biết chuyện ấy, nên mới dặn con. Câu dặn đó là vì lo cho con, chứ không phải chống mẹ.”
Mắt tôi cay xè.
Tôi nhớ lại ánh mắt mẹ ruột đêm trước ngày cưới — hóa ra bà đau đến vậy.
Tôi hỏi:
“Vậy… ý mẹ là… nhà mình đang có ai đó… muốn hại con?”
Bà lắc đầu:
“Không phải. Nhưng mẹ muốn chắc rằng con không ngây thơ đến mức ai nói gì đưa gì cũng nhận.”
Tôi nghẹn giọng:
“Nhưng… tại sao mẹ phải làm như thế?”
Mẹ chồng nhìn lâu vào mắt tôi. Giọng bà chùng xuống:
“Vì mẹ muốn trao cái này cho con.”
Bà lấy ra từ hộp gỗ một chiếc chìa khóa bạc.
“Chìa khóa… két sắt nhà này?”
Bà gật:
“Đúng. Kể từ hôm nay, con là người giữ chìa khóa. Không phải chồng con. Không phải ai khác.”
Tôi choáng đến mức phải vịn bàn.
“Mẹ… sao mẹ lại… tin tưởng con như vậy?”
“Không phải tin.” Bà nói. “Mà là chọn.”
Bà đặt tay lên tay tôi, lạnh mà mạnh:
“Con dâu khôn, nhà mới yên. Mẹ cần biết con có thể trở thành người gánh vác gia đình hay không. Con qua được bài thử rồi.”
Tôi im lặng, nước mắt trào ra không kìm được.
Hóa ra… nửa đĩa đậu đũa ấy không phải thử thách độc ác.
Không phải nghi ngờ.
Không phải bẫy.
Mà là một cách để bà nhìn thấy sự trưởng thành của tôi.
Và cũng là cách để bà trao cho tôi trọng trách lớn nhất của gia đình.
Tối hôm ấy, tôi gọi điện cho mẹ ruột. Tôi kể mọi chuyện. Mẹ tôi im lặng rất lâu, rồi cuối cùng nói:
“Con gái mẹ lớn thật rồi. Nhận được bài thử của mẹ chồng… nghĩa là con đã được xem như người trong nhà.”
Tôi hỏi mẹ:
“Mẹ… sao ngày xưa mẹ dặn con như vậy? Mẹ sợ điều gì?”
Mẹ khẽ đáp:
“Vì mẹ từng bị như thế. Mẹ chồng mẹ — bà nội con — từng bỏ thuốc an thần vào phần canh riêng của mẹ khi mẹ mới về nhà chồng.”
Tim tôi như rơi xuống:
“Mẹ… mẹ bị hại?”
“Không phải hại. Mà là thử. Thời đó, ai cũng thử dâu bằng những cách… rợn người. Một bài học đắt giá, mẹ không muốn con chịu. Nhưng mẹ biết mẹ chồng con không phải người độc ác. Mẹ chỉ sợ… con quên lời mẹ.”
Tôi ôm điện thoại, khóc nấc.
Bên kia, mẹ nói nhẹ:
“Mẹ biết con gái mẹ hôm qua đã không ăn món đó. Mẹ yên tâm rồi.”
Đêm đó, khi tôi mở chiếc chìa khóa mới, nhìn vào két sắt chứa những giấy tờ quan trọng của cả gia đình, tôi hiểu một điều:
Đôi khi, tình thương đến dưới hình dạng thử thách.
Và đôi khi, sự sợ hãi chính là con đường dẫn đến niềm tin.
Tôi nhìn lại nửa đĩa đậu đũa mẹ chồng mang sang hồi sáng — bà để lại như một dấu hiệu kết thúc bài thử.
Lần đầu tiên trong đời, tôi thấy món ăn ấy không còn chỉ là món tôi thích, mà còn là một bài học sâu sắc về niềm tin, cảnh giác, và sự bảo bọc của hai người mẹ — một người sinh tôi ra, và một người đón tôi về.
Tôi bật khóc.
Nhưng lần này, là vì biết mình… đã được chấp nhận thật sự.
