“Giếng của nhà tôi! Ai muốn dùng thì trả tiền!” – lời ông Lý Bá thường xuyên vang lên mỗi khi có người vô tình bước qua ranh giới hàng rào tre..
Làng Thanh Bình nép mình dưới chân núi, nổi tiếng khắp vùng không chỉ vì những thửa ruộng bậc thang xanh mướt mà còn vì một cái giếng cổ. Giếng được xây bằng đá ong từ thời các cụ, nước giếng trong vắt và mát lạnh quanh năm, được dân làng xem như báu vật.
Tuy nhiên, báu vật đó lại nằm trọn trong mảnh đất của gia đình ông Lý Bá – người giàu có và khó tính nhất làng. Cha ông Lý Bá là người đã bỏ tiền tu sửa cái giếng năm xưa, nên ông khăng khăng rằng cái giếng thuộc sở hữu riêng của gia đình.
“Giếng của nhà tôi! Ai muốn dùng thì trả tiền!” – lời ông Lý Bá thường xuyên vang lên mỗi khi có người vô tình bước qua ranh giới hàng rào tre.
Cả làng Thanh Bình ai cũng ngán ngẩm, bởi giếng nhà ông Lý là nguồn nước tốt nhất, nhưng chẳng ai dám trái ý. Mùa khô, nước giếng làng cạn kiệt, dân làng phải đi bộ cả cây số xuống suối. Nhiều lần trưởng làng mang lễ vật đến năn nỉ, ông Lý Bá vẫn lắc đầu, vẻ mặt vô cảm.
Đến một đêm trăng khuyết, cả làng đang chìm trong giấc ngủ, bỗng nghe tiếng hú gọi thất thanh từ nhà ông Lý.
Dân làng hốt hoảng chạy sang thì thấy cảnh tượng kinh hoàng: Ngọn lửa bốc lên dữ dội từ bếp nhà ông Lý, lan nhanh ra mái tranh. Ông Lý Bá cùng vợ con đứng bên ngoài la hét, tuyệt vọng nhìn ngôi nhà gỗ của mình sắp hóa tro.
Trong lúc hỗn loạn, ai cũng chỉ biết nhìn trân trân. Nhà ông Lý ở cuối làng, xa các nguồn nước khác.
Bất ngờ, một cụ già tóc bạc phơ là cụ Lê, người lớn tuổi nhất làng, cất tiếng trầm mặc:
“Giếng! Giếng của ông Lý ở ngay đây! Mau lấy nước!”
Dân làng nhìn nhau, lưỡng lự. Cụ Lê không nói hai lời, nhấc cái xô rách rưới của mình chạy đến cái giếng cổ. Không một lời xin phép, cụ thả dây xuống và kéo lên gáo nước đầu tiên.
Giây phút đó, ông Lý Bá như bị điểm huyệt. Ông không hề la mắng hay ngăn cản như mọi lần, mà chỉ sững sờ nhìn. Ánh lửa đỏ rực rọi lên khuôn mặt ông, phơi bày sự sợ hãi và một thoáng hổ thẹn.
Như được hiệu lệnh, hàng chục người dân lao tới. Xô, chậu, lu, vại… tất cả những vật dụng chứa nước đều được huy động. Không ai nói một lời oán trách, họ chỉ im lặng, nhịp nhàng múc nước từ cái giếng mà bấy lâu nay họ bị cấm lại gần.
Tiếng xô thả xuống giếng, tiếng nước đổ ào ào, và tiếng lửa lép bép hòa quyện. Dưới sự hợp sức của cả làng, đám cháy dần dần được khống chế, nhưng ngôi nhà của ông Lý Bá đã bị hư hại nặng.
Khi ngọn lửa tắt hẳn, khói tàn bay lên, ông Lý Bá đi đến bên miệng giếng. Ông nhìn vào làn nước đang vơi đi một nửa, rồi quay lại nhìn cụ Lê và những người dân đang thở dốc vì mệt.
Ông Lý Bá quỳ sụp xuống, cúi đầu, giọng lạc đi vì xúc động:
“Tôi… tôi xin lỗi. Cái giếng này… nó không phải của riêng tôi. Từ nay, nó là giếng của cả làng Thanh Bình. Xin mọi người, hãy dùng nước tùy ý!”
Kể từ đêm đó, cái giếng cổ của làng Thanh Bình chính thức trở thành tài sản chung. Nước giếng vẫn mát lạnh và trong vắt, nhưng giờ đây, nó mang một ý nghĩa lớn lao hơn nhiều: Đó là nguồn nước đã rửa trôi sự ích kỷ và hàn gắn tình làng nghĩa xóm.
